summer personality crisis

Ένα καλοκαιρινό σύμπτωμα που με κάνει να απορώ είναι η κρίση προσωπικότητας που πιάνει μερικούς-μερικούς έτσι και χτυπήσει το καμπανάκι των διακοπών. Τι κρίση προσωπικότητας, δηλαδή, συνήθως μιλάμε για πραγματική μετάλλαξη: φεύγεις πχ η φυσιολογική Μαιρούλα από το λιμάνι του Πειραιά, και πατάς το ποδαράκι σου στη Σκιάθο μεταμορφωμένη κιόλας σε κάποια άλλη, άγνωστη ύπαρξη. Τόσο διαφορετική, που είναι ζήτημα αν θα σε αναγνώριζε ακόμη και η ίδια η μανούλα σου…

Εντάξει, δε λέω, όλοι είμαστε κάπως κατά τη διάρκεια των διακοπών –πιο χαλαροί, πιο αστείοι, πιο κάφροι ίσως. Αυτό άλλωστε είναι και το όλο νόημα, να ξεφύγεις λιγάκι από τη ρουτίνα και τον καθημερινό σου εαυτό. Κάτι παραπάνω θα φας, θα πιεις ή θα καπνίσεις^. κάτι λιγότερο θα φορέσεις χωρίς να σε πολυνοιάζει^. κάπως περισσότερο θα σαχλαμαρίσεις δεξιά κι αριστερά. Πάσο. Από κει όμως, μέχρι την πλήρη ανατροπή του όποιου πολιτισμικού σου υποβάθρου, η απόσταση είναι νομίζω τεράστια.

Κανείς δεν θα με πείσει, επί παραδείγματι, ότι υπάρχει γυναίκα που όντως απεχθάνεται το cosmopolitan ή την espresso, και αιφνιδίως στις διακοπές όχι μόνο της φεύγει το αίσθημα ναυτίας στη θέα τους αλλά, απεναντίας, τα μελετά με πλήρη προσήλωση καθημερινά στην παραλία, σπεύδοντας να δηλώσει με κάθε ευκαιρία «καλέ εγώ δε διαβάζω ποτέ τέτοιες βλακείες αλλά να, θέλω κάτι να χαζέψω». Χρυσό μου κοριτσάκι, και για το χάζεμα υπάρχουν διαβαθμίσεις –πάρε αστερίξ, πάρε σταυρόλεξο ή κάποιο άλλο περιοδικό έντυπο! Και μη μου πεις ότι δεν βρήκες, διότι αν στο κωλονήσι στο οποίο προσγειώθηκες φθάνει το cosmopolitan, στάνταρ θα φθάνει και το σταυρόλεξο. Οπότε, άμα το διαβάζεις το ρημάδι, ευχαριστήσου το τουλάχιστον και μην προσπαθείς να μας πείσεις ότι συνήθως ξεφυλλίζεις με τον καφέ σου συγγράμματα βυζαντινολογίας. Εκτός κι αν έχεις πάθει ηλίαση από το πολύ τάβλιασμα στην άμμο το καταμεσήμερο και έχεις το ακαταλόγιστο.

Παρομοίως, αδυνατώ να πιστέψω πως υπάρχει κανείς που ακούει φανατικά και μόνο Μπετόβεν αλλά με το που τον χτυπάει το πρώτο μελτέμι σεληνιάζεται και κοπανιέται με σκυλολαϊκά. Ή που τα γουστάρεις γενικότερα και ξεφαντώνεις με αυτά, έστω πού και πού (γούστο σου και καπέλο σου στην τελική), ή που δεν τα αντέχεις. Και μη μου πείτε ότι μετά από δύο-τρία ποτάκια «έρχεσαι μωρέ στο κέφι», διότι κι εγώ τα κοπανάω (και άγρια μάλιστα) αλλά ακόμη και στο προστάδιο του εμετού τα όποια γαβγίσματα τα ξεχωρίζω. Και ΔΕΝ ανεβαίνω στη μπάρα να τα χορέψω. Φεύγω.

Υπάρχει βέβαια και η άλλη κατηγορία, σαφώς γελοιωδέστερη της πρώτης. Η κατηγορία του «κουλτουριάρη» που αδυνατεί να καταλάβει ότι οι διακοπές είναι για να χαλαρώνει ο κόσμος ρίχνοντας καμιά βουτιά, κι επιμένει να διατυμπανίζει το υψηλότατο πνευματικό του επίπεδο πρήζοντας τ’ αρχίδια των δυστυχισμένων που έχουν την ατυχία να βρίσκονται παραδίπλα. Η κατάσταση επιδεινώνεται, δε, αν ο εν λόγω «κουλτουριάρης» βρει μερικούς ακόμη που ηδονίζονται με το σπορ «διαφήμιση κουλτούρας σε παντελώς ακατάλληλες στιγμές» και κάνουνε κόμμα. Τότε μιλάμε για πραγματική κωμωδία.

Κάτι τέτοιους τους διακρίνεις από χιλιόμετρα. Έχουν σκάσει στο κάμπινγκ, ας πούμε, με εφτά τόνους βιβλία, τα οποία απορείς πώς στο διάβολο τα κουβάλησαν μέσα στο back-pack, ανάμεσα στο γκαζάκι και τις κιλότες. Ασφαλώς δεν μιλάμε για κανένα μυθιστορηματάκι αλλά για βαριά αναγνώσματα, από Ντοστογιέφσκι μέχρι το κεφάλαιο του Μαρξ. Κουβαλάνε δυο-τρία από αυτά με την τσίμπλα στο μάτι στην καφετέρια, όχι βέβαια για να τα διαβάσουν (ζήτημα είναι αν θα τους πετύχεις να τα ξεφυλλίζουν για πέντε λεπτά το πολύ στην παραλία, μεταξύ ρακέτας και φρέντο) αλλά για να τα στοιβάξουν χαριτωμένα στην άκρη του τραπεζιού, με τον τίτλο φυσικά σε πλήρη θέα. Αν βρεθεί κανένας ηλίθιος και τσιμπήσει σχολιάζοντας τους αραδιασμένους τόμους, αρχίζουν να του αναλύουν πως τους ήταν αδύνατον να επιβιώσουν πέντε μέρες στο νησί άνευ Ντοστογιέφσκι, διότι λατρεύουν τη λογοτεχνία κλπ κλπ. Με λίγη κακή τύχη, εντός πεντάλεπτου θα έχει σχηματιστεί μια μικρή ομάδα από καμένους που θα συζητάνε φωναχτά (ώστε να ακούνε πεντακάθαρα όλα τα γύρω τραπέζια) για τα ποιητικά σχήματα του Ελύτη. Μετά θα περάσουν στον Κιζλόφσκι (εννοείται είναι και σινεφίλ) με ξεχωριστή ανάλυση κάθε χρώματος ταινίας, θα φτάσουν στάνταρ σε κανέναν Μπακούνιν (μην ξεχνιόμαστε) και γενικά θα καταφέρουν, αν δεν φύγεις εγκαίρως από το χώρο, να σου κάτσει η φραπεδιά στο λαιμό και όλη η καλοκαιρινή ανεμελιά σου να πάει περίπατο.

Και για να γίνω ακόμη πιο κακιά, να προσθέσω ότι κάτι τέτοια τυπάκια αυτοδιαφημίζονται μεν ως διανοούμενοι εντυπωσιάζοντας μερικά βλαμμένα τριγύρω, αλλά αν τύχει να είσαι λίγο σχετικός σου έρχεται, ακούγοντάς τους, να κοπανήσεις το κεφάλι σου στο τραπέζι από τα γέλια. Γιατί να το καταλάβω αν διάβασες Kafka στα 13 σου να το περηφανεύεσαι, αλλά 25 χρονών μαντράχαλος με πτυχίο θεωρητικής σχολής, συγγνώμη που σου χαλάω το όνειρο, αλλά θεωρείται δεδομένο ότι τον έχεις διαβάσει! «Παιδιά είναι ένα καταπληκτικόοοο βιβλίο, ξυπνάει ο τύπος και έχει γίνει κατσαρίδα!» (σε στυλ διήγησης του σεναρίου του σταρ τρεκ), και η αδαής ομήγυρη τριγύρω ανοίγει εντυπωσιασμένη το στόμα «Ουάου!!!Και πώς το λένε είπες το βιβλίο;». Μετά σου πετάγεται η άλλη, που διαβάζει πάρα πολύ ποίηση, από την κούνια της ας πούμε, και σου λέει λες και ανακάλυψε καινούρια ήπειρο «α, ο Καββαδίας είναι εξαιρετικός!». (Και ξανά συγγνώμη που σου χαλάω τη φαντασίωση της υπερκουλτουριάρας γκόμενας, αλλά η προσωπική μου εμπειρία λέει ότι όσα παιδάκια είχαμε το μικρόβιο και διαβάζαμε, τα άπαντα του Καββαδία τα τελειώσαμε στο γυμνάσιο το πολύ.) Και συνεχίζει ανελέητη: «Η αγαπημένη μου συλλογή είναι το…πώς το λένε; Α ναι, το…Μαραμπού. Μόνο που δεν ξέρω τι είναι αυτό, ξέρει ρε παιδιά κανείς;».

Σε αυτή τη φάση περίπου είναι που σου έρχεται να της φωνάξεις από το διπλανό σου τραπεζάκι (όπου ακόμη προσπαθείς ο έρμος να πιεις το καφεδάκι σου πριν φύγεις για την παραλία) «άνοιξε μωρή την εγκυκλοπαίδεια στα διαλείμματα του Κιζλόφσκι να δεις τι είναι το μαραμπού» και να της ρίξεις μαζί κι ένα φάσκελο να το ’φχαριστηθείς, ή έστω τέλος πάντων να της φωνάξεις να σκάσει, αλλά σέβεσαι την ανατροφή σου και δεν το κάνεις. Σου μπαίνει δε στο μυαλό το σατανικό δίλημμα: να χωθείς τεχνηέντως στην κουβέντα και να τους ξετινάξεις με μερικά ψαγμένα να το βουλώσουν, όσο ο άντρας σου θα χαχανίζει παρακολουθώντας το σόου από δίπλα, ή αντιθέτως να ανεβάσεις επιδεικτικότατα το ποδαράκι σου στο τραπέζι και να βάφεις τα νύχια σου πετώντας ανά διαστήματα καμιά ατάκα του στυλ «Αλμοδόβαρ; Μάρκα εσωρούχων δεν είναι αυτό;… Μωρό, πιάσε μου το ασετόν!». Μάλλον το δεύτερο, να χαρούν λιγάκι τα καημένα επιβεβαιώνοντας την πολιτισμική τους ανωτερότητα.

Εννοείται πως, τελικά, δεν κάνεις τίποτα από τα δύο. Παίρνεις απλώς την ψαθούλα σου και την κάνεις για την παραλία, καλωδιώνεσαι με το mp3 και βάζεις το καπέλο στα μούτρα σου –ώστε να μην παρανοήσεις τουλάχιστον εντελώς μεταξύ ενοχικού cosmopolitan και καταναγκαστικού Μπακούνιν.