το εξαίσιο δευτερόλεπτο

Όλοι δηλώνετε ιδιότητα, τραγουδούσε ο αξέχαστος Νικόλας. Και προσπαθούσα τις προάλλες να θυμηθώ, πότε ήταν η τελευταία φορά που έπεσε στην αντίληψή μου ανθρώπινο όνομα χωρίς ένα κάτι δίπλα, πριν ή μετά.
Δεν ξέρω αν συνέβαινε πάντα ή αν εγώ άρχισα τώρα να το παρατηρώ, μα έχω την αίσθηση πως όλο και συχνότερα οι άνθρωποι που γνωρίζω επιθυμούν να προσδιορίζονται εξ ολοκλήρου από κάποια ιδιότητά τους. Σεφ, ποιητής, κνίτης, δημοσιογράφος, ερασιτέχνης ζωγράφος, αγνωστικιστής, ολυμπιακός, υπάλληλος τράπεζας, χεβιμεταλάς, φοιτητής Ιατρικής, σου το πετάνε κατευθείαν στα μούτρα κολλητά με το Γιάννης, Πέτρος, Ελένη ή ό,τι άλλο, όπως περίπου στα τηλεοπτικά παράθυρα. Κι αν δεν σου το πούνε δηλαδή μαζί με το όνομά τους, θα σου το έχουν πει δίχως άλλο στη δεύτερη πρόταση. Τόσο που καμιά φορά διαπιστώνω πως πραγματικά δεν θυμάμαι πώς λεγόταν ή πώς έμοιαζε ο κατά τα άλλα πολύ ενδιαφέρων κάτι που μου συστήθηκε την προηγουμένη.
Θα μου πείτε τώρα, εγώ που σχολιάζω το φαινόμενο είμαι απ’ έξω; Κάθε άλλο. Από τα μικράτα μου μάλιστα βούτηξα, δίχως να το καταλάβω, στη λούμπα της «δήλωσης ιδιότητας»: Στο χωριό τα καλοκαίρια, για να με κεράσει παγωτό ο ψιλικατζής, ήμουν η κόρη του τάδε. Στο σούπερ-μάρκετ της γειτονιάς, η κορούλα της κυρίας τάδε για να μ’ εξυπηρετήσουν πιο εύκολα. Στο σχολείο, η απουσιολόγος, εκ των πραγμάτων. Όταν μας σταματούσε αστυνομία για εξακρίβωση στοιχείων, ενώ επιστρέφαμε από το Άλσος στις τέσσερις τα ξημερώματα Αυγούστου, με την κιθάρα στην πλάτη και μια τσάντα άδειες μπύρες, τελειόφοιτη Νομικής βιαζόμουν να δηλώσω γιατί, συνήθως, βοηθούσε στο να τελειώνουμε γρηγορότερα. Κι άλλα πολλά προσδιοριστικά που υιοθέτησα κατά καιρούς και για διάφορους λόγους, και που βαριέμαι ν' αναλύσω τώρα. Ένα είναι πάντως το σίγουρο: πως πλέον, έχοντας σιχαθεί για τα καλά τα σόγια, τα πτυχία, τους διαφόρων ειδών φιλάθλους (φυσικά δεν αναφέρομαι μόνο στα αθλήματα), τα σινάφια ειδημόνων κάθε λογής και, πρωτίστως, τους επαγγελματίες ψαγμένους, η μόνη ιδιότητα που ασμένως θα συμπλήρωνα σε σχετικό ερωτηματολόγιο θα ήταν “μελλοντική τραγουδίστρια του επί του παρόντος ανύπαρκτου πλην φιλόδοξου γκρουπ sexomaniacs bullshitters” (το άκουσα το χάχανο, Πέρι!) .
Σοβαρά τώρα. Κρεμάμε στο λαιμό μας επεξηγηματικές ταμπέλες, μην τυχόν και παραγνωριστεί η σεβαστή μας θέση στον κόσμο. Αναρωτιέμαι μονάχα: χωράει άραγε αυτή η θέση σ’ έναν ή δύο τίτλους; Μας περιγράφει επαρκώς σαν άτομα τούτη η ιδιότητα, που διαλέγουμε να γνωστοποιούμε στους άλλους με το καλημέρα; Είναι, στο κάτω-κάτω, απαραίτητο να προϊδεάσουμε εξαρχής τον απέναντι πως μιλά με κάποιον που υπηρετεί-εκπροσωπεί-κ.ο.κ. το άλφα ή βήτα επάγγελμα, κόμμα, επιστήμη, τέχνη και τα λοιπά; Και βοηθά, τέλος, μια τέτοια πρόωρη δήλωση τη γνωριμία και την επικοινωνία, ή αντίθετα προκαταλαμβάνει τους συνομιλητές, επιζήμια ενδεχομένως;
Εγώ ονειρεύομαι έναν ρομαντικό κόσμο, στον οποίο οι άνθρωποι θα σου λένε μονάχα το μικρό τους όνομα. Και θα σε αφήνουν να τους ανακαλύψεις σιγά-σιγά, προτού απομυθοποιήσουν εαυτούς φορτώνοντάς σε με τις όποιες τους ιδιότητες. Ένα χαριτωμένο μυστήριο. Στο ουτοπικό αυτό σύμπαν, θα έχω το χρόνο να παρατηρώ τις μικρές λεπτομέρειες που συνθέτουν τους ανθρώπους –τον τόνο της φωνής και του γέλιου τους, τα χρώματα που διαλέγουν για να ντυθούν, την έκφραση των ματιών τους, τις κινήσεις των χεριών– προτού αναγκαστώ να τους φανταστώ στο περιορισμένο πλαίσιο της καθημερινότητάς τους. Θα είμαι ελεύθερη να κάνω υποθέσεις, θα έχω -προσωρινά έστω- όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Και θα βιώνω, πότε-πότε, ένα εξαίσιο δευτερόλεπτο, κατά τη διάρκεια του οποίου ο συνομιλητής μου δεν θα αποκλείεται να είναι μάγος ή αστροναύτης, απλώς και μόνο επειδή έτσι τον έπλασα στο νου μου. Οι επιλογές θα χάσουν κάτι από το τρομερό του τελεσίδικου, αφού θα μπορούν, στη φαντασία του καθένα, ν’ αναιρεθούν για λίγο.
Όμορφα που θα είναι. Και ποιος ξέρει. Μπορεί κι εγώ μια μέρα, στα μάτια κάποιου άλλου, να έχω το δικό μου εξαίσιο δευτερόλεπτο. Και να γίνω, στιγμιαία, κάτι που ποτέ δεν θα γίνω στ' αλήθεια, κι ίσως πάντα ήθελα χωρίς καν να το γνωρίζω.